Niezwykła Japonia

Czas czytania: 3 min.

Czy Japonia jest z innej planety? W internecie często mówi się nawet “dziwna Japonia”. Dla osób, które nie były na mojej prelekcji o Japonii, zgodnie z życzeniem, skrót tematów kulturowych i krótkie omówienie. Będzie też coś nowego, także dla tych, którzy byli na spotkaniu. Tematy bardziej podróżnicze opisane są w poście Japan: The Lecture na moim blogu o podróżach. Zdjęcia z Japonii są z mojej podróży w 2011.

 

Język

 Jak widać na stronie NHK Online (japońskiego odpowiednika TVP czy BBC) Japończycy używają na co dzień: znaków chińskich (kanji), dwóch sylabariuszy (hiragana do zapisu słów rodzimych, katakana – obcojęzycznych, np. paraolimpiada na reklamie) oraz liter łacińskich i cyfr arabskich. Miesiąc (9月) zapisywany jest przed dniem miesiąca (19日) i podawany jest też dzień tygodnia (木 – czwartek, 月 – poniedziałek).

Japończycy czytają od prawej do lewej, od góry do dołu. Książki i mangi są tak zapisywane, gazety i strony internetowe są “po naszemu”.

 

Doba

Można odnieść wrażenie, że doba japońska jest dłuższa, patrząc na zapisy programów. Widać to np. na koncie Naokiego Matayoshi, autora japońskiego bestsellera 2015 – powieści Hibana (Iskra). Program z udziałem komika nadawany był 12 sierpnia w godzinach 23:00 – 25:00.

家城さんとラジオやります。ＮＨＫ－ＦＭにて全国生放送「やしろと又吉ひとりの夜に」８月１２日（金）２３：００～２５：００　今年のテーマ：「これまでの人生のハイライト」ゲスト：向井秀徳さん・桐谷健太さん　番組ＨＰ：https://t.co/qVCWiUJB3o

— 又吉直樹 (@matayoshi0) August 3, 2016

Wynalazki

Japończycy słyną z różnych wynalazków, czasem nie do końca przydatnych. Miłośnikom czytania książek w wannie może przypaść do gustu wynalazek you-bumi (reklama i sposób używania poniżej).

Te nie do końca przydatne wynalazki, są nazywane chindogu. Okulary do zakraplania oczu, czapka z podajnikiem papieru dla alergików, to przykłady wynalazków opisanych w artykule Chindogu! Weird Japanese Inventions…

 

Muzyka

Jeden z moich ulubionych zespołów japońskich to zespół rockowy B’z, grający od prawie 30 lat. Tradycyjna muzyka ma się dobrze, tak jak i współczesna.

Lubię podejście Japończyków do własnych artystów. Piosenki przeróżnych zespołów wykorzystywane są jako motywy początkowe i końcowe w filmach, serialach (także animowanych). Piosenki wykorzystane w reklamach zawsze są opisane. Ta reklama aparatów Panasonica korzysta z piosenki Don’t look back Ayumi Hamasaki, która występuje w reklamie.

Tradycję też odczytuje się współcześnie. Na przykład kagura, muzyka i taniec dla bóstw shintoistycznych (rdzenna religia japońska), łączy się ze współczesnym jazzem.

Japończycy kochają Szopena (jap. ショパン czyli Shopan). Na tyle, że obsadzają go jako bohatera komiksów czy gier.  Na tym filmiku z gry Eternal Sonata, Fryderyk Chopin przywołuje Orła Białego by walczyć z przeciwnikiem.

Książki

Japończycy czytają. W kraju o liczbie ludności 4-krotnie większej od Polski, wydaje się ponad 80 tysięcy nowych tytułów rocznie (w Polsce ok. 15 tysięcy). W 2014 r. wydano w Japonii ogółem ok. 4 miliardy sztuk książek i magazynów. Przeciętny Japończyk kupuje kilka książek w roku. Jedna najpopularniejsza w 2015 r. książka japońska sprzedała się w ilości ok. 2,5 miliona sztuk. Można przyjąć, że mniej więcej co 50 Japończyk (wliczając w to niemowlęta i osoby starsze) kupił tę książkę.

W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie “Co czytają Japończycy?” zachęcam do przeczytania wpisu o japońskich bestsellerach.

 

Komiksy

Komiksy (mangi) są bardzo popularne w Japonii. Poruszają różnorodne tematy, typowo rozrywkowe ale też społeczne i historyczne. Na polskim rynku są obecne od 20 lat, mamy kilka różnych wydawnictw oferujących różnorodne tytuły dla różnych grup wiekowych.

Pierwszą mangą po polsku było Aż do nieba (天の涯まで, Ten no hate made) Riyoko Ikedy, romans historyczny, którego głównym bohaterem jest książę Józef Poniatowski. Komiksowe romanse to też romanse jednopłciowe, zarówno w wersji męskiej i kobiecej. Przykłady takich komiksów na polskim rynku też mamy.

Warto podkreślić, że sporo jest w Japonii tytułów komiksów, na których wychowują się pokolenia. Rekordowa manga, Kochikame, komedia opowiadająca o policjantach z jednego z tokijskich posterunków, była publikowana przez 40 lat, i doczekała się 200 tomików, obejmujących około 9 tysięcy rozdziałów.

 

 

The 1st & final 200th volume.The longest serialization in Weekly Shonen Jump finally ended after 40 years.#Kochikame pic.twitter.com/BTC7WFgTwI

— Robert (@DemiFiendRSA) September 18, 2016

Doraemon, publikowany przez prawie 40 lat doczekał się tylko 45 tomów komiksów. Pisałem o tej serii z okazji urodzin Nobity, jednego z głównych bohaterów. To nic dziwnego, że bohaterowie komiksów mają jasno określone daty urodzin, o których fani pamiętają. To, co może być bardziej zaskakujące dla Polaka, to fascynacja grupami krwi i traktowanie ich jako cechy pozwalającej scharakteryzować osobę. Tam jest grupa krwi, u nas jest znak zodiaku.

Manga Nodame Cantabile, której motywem przewodnim jest europejska muzyka klasyczna, była publikowana przez 9 lat (najpierw w magazynie rozdział po rozdziale), potem w 23 osobnych tomach komiksowych. Na jej podstawie nakręcono seriale animowane i fabularne oraz filmy fabularne.

 

Religia

Dominujące religie w Japonii to szintoizm i buddyzm, ale Japończycy nie przywiązują do religii dużej wagi. Religia w dużej mierze to tradycja. Dlatego rodzą się szintoistami (rytuały narodzin i ślubów) i umierają jako buddyści. Popularne są też śluby pseudochrześcijańskie – panna młoda koniecznie w białej sukni.

Niewiele jest chrześcijan w Japonii, choć patrząc na kulturę współczesną można by odnieść inne wrażenie. Wbrew plotkom w internecie, islam w Japonii nie jest zakazany, choć wyznawcy to raczej promil społeczeństwa. Są meczety, są też japońscy muzułmanie, choć raczej jest to religia imigrantów.

 

Kuchnia

 

Na prelekcji pokazałem japońskie pierożki gyoza (oryginalnie z Chin), z mięsem i warzywami.  Podstawą japońskiej kuchni jest ryż. Ale nie wszystkie japońskie potrawy są “z kosmosu”. Japończycy adaptują też europejskie potrawy.

Zdjęcie obok to mój pierwszy posiłek w Japonii, ryż, tonkatsu (kotlet wieprzowy) z kapustą i zupa miso. Tonkatsu jedzone było już w XIX w.

 

 

 

 

Jak to jest z tą Japonią? Nie ma jednoznacznej ani łatwej odpowiedzi, warto jednak poznać bliżej kulturę Japonii.