Komiks w Indonezji: geografia i historia Indonezji

Komiks w Indonezji: geografia i historia Indonezji

19.05.2021 0 przez multikulturalny
Czas czytania: 3 min.

W kwietniu miałem przyjemność poprowadzić gościnny wykład o komiksie w Indonezji. Jako, że w półtorej godziny nie da się wszystkiego opowiedzieć (ani nawet zbyt wiele) oraz były prośby o podzielenie się informacjami z tymi, którzy nie byli na wykładzie spełnię tę prośbę w serii postów “Komiks w Indonezji”. Będzie to także rozszerzenie informacji, które były na wykładzie.

O Indonezji i jej kulturze (a także o realiach mieszkania w Indonezji) pisałem już nieraz na łamach bloga. Wszystkie wpisy oznaczone są tagiem Indonezja, np. jak wygląda Dzień bez samochodu.

Czy można czytać komiksy indonezyjskie bez znajomości historii, geografii czy kultury Indonezji? Oczywiście! Umkną ci pewne smaczki, może trochę więcej niż czytając komiksy z Polski czy USA (zależy od rodzaju), ale świat się na tym nie skończy.

Geografia Indonezji

W porównaniu z Polską Indonezję należałoby traktować raczej jak jeden z regionów europejskich. Ponad 200 milionów mieszkańców, terytorium sześciokrotnie większe od Polski. Można przejechać lub przelecieć kilka tysięcy kilometrów z jednego miejsca do drugiego i nadal znajdować się w tym samym kraju.

Wyspy Indonezji

Główne wyspy to: Sumatra (tu leży muzułmańska prowincja Aceh), Kalimantan (zwany także Borneo, granica lądowa z Malezją), Sulawesi (znana także jako Celebes, z dużą mniejszością chrześcijańską), Jawa (najludniejsza wyspa, tu leży stolica – Dżakarta), Nowa Gwinea (wyspa dzielona z Papuą Nową Gwineą). Bali – najbardziej znana wyspa Indonezji – leży kilka kilometrów od Jawy Wschodniej. Ile dokładnie jest wysp – nie wiadomo, mówi się o 17 czy 18 tysiącach, z czego tylko jedna trzecia jest zamieszkała.

Miasta Indonezji

Skala w Azji i Indonezji ma znaczenie. Dwumilionowa stolica kraju może robić “wrażenie” tylko w Europie, jeśli się porówna ją z liczbą mieszkańców niektórych krajów, np. 5 milionów mieszkańców Norwegii czy 0,5 miliona mieszkańców. W Indonezji Warszawa byłaby w pierwszej dziesiątce największych miast.

Miasta poniżej miliona mieszkańców w Indonezji, to dopiero top 20, a najmniejsze indonezyjskie miasto (Sabang w prowincji Aceh) ma ok. 40 tysięcy mieszkańców. Indonezyjskie miasta (jest ich 98) dzielą się na: małe (do 100 tysięcy os.), średnie (100-500 tysięcy os.), duże (500 tysięcy – 1 milion os.) oraz metropolitarne (powyżej 1 mln os.). Tymczasem w kilkukrotnie mniejszej Polsce miast jest prawie 10 razy więcej, a najmniejsze miasta nie mają nawet 1000 mieszkańców.

Ludność Indonezji

Na wyspach Indonezji mieszka ok. 270 milionów osób – z czego większość (ok. 56%) na Jawie. Największe grupy etniczne to: Jawajczycy (ok. 40%), Sundajczycy (15,5% np. Jawa Zachodnia, Dżakarta), Batakowie (3,6%, np. Sumatra Północna), Madurowie (3%, gł. Madura, Jawa Wschodnia, Kalimantan), Betawi (2,9%, gł. Dżakarta, Jawa Zachodnia). A grup etnicznych w Indonezji jest ponad 300.

Już chociażby ze względu na skalę, odległości między miastami i wyspami i liczne grupy etniczne nie można mówić o jednej Indonezji… a co dopiero gdy zacznie się wciągać w historię i zależności kulturalne. Prawie jak Europa. 😉 To też jeden z powodów, dla których myślę, żeby się nie przejmować brakiem znajomości Indonezji, bo i po studiach można by wielu rzeczy nie wyłapać. Wystarczy po prostu czytać.

Historia Indonezji

Poniżej lista wypunktowana z bardzo skróconą historią Indonezji.

  • Królestwa hinduistyczno-buddyjskie (do XV w., głównie Jawa ale też Sumatra)
  • Królestwa muzułmańskie (od XIII w. na Sumatrze, potem także Jawa)
  • Przybycie Europejczyków (Holendrów) w XVI w.
  • Kompania Wschodnioindyjska na Jawie (1750 – 1914) i kolonia Holenderskie Indie Wschodnie.
  • Ruch nacjonalistyczny i tworzenie się tożsamości narodowej na pocz. XX w.
  • Przysięga Młodzieży w 1928 r. i afirmacja jednej ojczyzny (Indonezji), jednego narodu (Indonezyjczyków) i ustanowienie jednego języka (indonezyjskiego, powstałego na bazie dialektu malajskiego z Riau na Sumatrze).
  • Druga Wojna Światowa i okupacja Indonezji przez Japonię.
  • Deklaracja Niepodległości Indonezji 17 sierpnia 1945 r. oraz Pancasila.
  • Walka z Holandią o uznanie niepodległości (1945-1949).
  • Rządy prezydenta Sukarno (1945-1967) i próba utrzymania jedności kraju.
  • Rzeź komunistów w 1965 r.
  • Junta Suharto (1965) i “Nowy Porządek” (1967-1988). Pojawienie się prywatnej TV.
  • Kryzys finansowy 1997 r. i zamieszki chińskie w 1998 r.
  • Demokratyzacja (?) Indonezji
  • Radykalizcja islamu i głosy anty-Zachód.

Królestwa hinduistyczno-buddyjskie

Osoby zainteresowane kulturą współczesną i popkulturą powinny zainteresować się historią królestw hinduistyczno-buddyjskich. Pozostałości tych królestw na Jawie to m.in. zabytki Światowego Dziedzictwa UNESCO w Borobudur (buddyjska świątynia z VIII-IX w., na górze po lewej) czy Prambanan z X w. (na górze po prawej) – zespół świątynny poświęcony hinduistycznej trójcy: Brahmie, Wisznu i Śiwie.

Kultura i historia jawajska – dominującej grupy etnicznej – jest często widoczna w popkulturze. Bohater narodowy Indonezji to m.in. Gajah Mada, premier imperium Majapahit, którego znaczenie może być porównywane do Kazmierza Wielkiego (choć trochę się różniące zasługami). Zarówno Gajah Mada jak i Majapahit często byli wykorzystywani przez nacjonalistów jako symbole jedności i zjednoczenia Indonezji. Oczywiście Gajah Mada odcisnął też swoje piętno na kulturze popularnej w XX w. Poniżej kilka przykładów.

Książki o historii Indonezji

Najłatwiej powinno być dostać książkę Natalii Laskowskiej pt. Indonezja, wydanej w serii Historia Państw Świata w XX i XXI wieku przez wydawnictwo Trio. Wbrew nazwie serii książka na niecałych 200 stronach przedstawia historię może nie od Człowieka z Jawy (700 tysięcy – 1 milion lat p.n.e.) ale od czasów sprzed I w. n.e. i królestw hinduistyczno-buddyjskich. To dobra książka, która poza historią tłumaczy też pewne zagadnienia społeczne.

Następny wpis w serii Komiks w Indonezji będzie dotyczył skróconej historii komiksu w Indonezji.